Zwalczanie nieuczciwej konkurencji na tle przepisów polskich
W gospodarce wolnorynkowej konkurencja pomiędzy podmiotami jest czymś powszechnym i potrzebnym w zakresie poprawnego działania i funkcjonowania rynku. Z uwagi jednak na złożoność systemu społecznego nie można akceptować nieograniczonej swobody konkurencji, albowiem prowadziłoby to do wielu wynaturzeń i niebezpieczeństw, dlatego też prawo winno regulować obrót pomiędzy podmiotami tak, abyśmy w swoich działaniach nie przekraczali norm i w sposób pozytywny wpływali na rozkwit naszych zamierzeń gospodarczych, szanując przy tym inne podmioty działające na rynku.
Zgodnie z art. 20 konstytucji, „społeczna gospodarka rynkowa oparta jest na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”.
Wobec powyższego nasze działania rynkowe mogą i powinny opierać się na zasadzie niczym niezmąconej konkurencyjności, jednakże w celu zapobiegania patologii wprowadzono w Polsce oraz na świecie prawne rozwiązania chroniące nas przed ww. działaniami.
Jeszcze przed wojną Polska posiadała w zakresie nieuczciwej konkurencji stosowne przepisy. Regulowała tę kwestię ustawa z 2 sierpnia 1926 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przepisy te miały donośne znaczenie dla działania gospodarki międzywojennej. Niestety, z uwagi na system polityczny wprowadzony po II wojnie światowej przepisy te straciły na znaczeniu i nie były stosowane na terenie PRL. Dopiero ustawą z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji powrócono do dobrych praktyk rynkowych i prawnych, mających chronić rynek działalności gospodarczej poprzez zapobieganie i zwalczanie czynów stanowiących nieuczciwą konkurencję.
Podmiotami ww. ustawy są w głównej mierze przedsiębiorcy – to do nich kierowane są przepisy niniejszej ustawy. W związku z powyższym legitymację czynną do występowania z roszczeniami posiadają, zgodnie z ustawą, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc (chociażby ubocznie) działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.
Przedmiotem ochrony w ustawie jest szeroko rozumiana własność przemysłowa i intelektualna. Jednak w ścisłym znaczeniu przedmiotem ochrony objęte są prawa podmiotowe przedsiębiorców oraz ich interesy gospodarcze. Należy przy tym pamiętać, iż prawo polskie przewiduje również ochronę dla tych praw w ustawach regulujących prawo własności przemysłowej oraz intelektualnej.
Zgodnie zatem z ustawą, czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
Prawna ochrona ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji swoim zakresem obejmuje przede wszystkim działania dotyczące roszczeń o zaniechanie czynności sprzecznych z prawem. Można również skorzystać z możliwości, jakie przewidują przepisy poprzez dochodzenie roszczeń na zasadzie winy.
Przepisy w głównej mierze kładą nacisk na bezprawność działań, które implikują jako czynności sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami oraz naruszają lub prowadzą do zagrożenia interesów przedsiębiorców. Możemy zatem żądać usunięcia skutków sprzecznego z prawem zachowania, złożenia jednokrotnego lub wielokrotnych oświadczeń np. poprzez umieszczenie przeprosin w mediach, wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a wreszcie zasądzenie odszkodowania. Pamiętajmy, iż okoliczności popełnienia czynu nie mają znaczenia dla bezprawności czynów, lecz mają znaczenie dla wykazania winy w razie dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody.
Należy również pamiętać, że przepisy prawa dotyczące czynów nieuczciwej konkurencji mogą prowadzić do kumulacji i problemu kolizji z prawami własności przemysłowej w trakcie procedowania w zakresie np. znaku towarowego. Warto zatem w tym wymiarze zasięgnąć porady prawnika, bowiem zakres wiedzy i doświadczenia profesjonalisty w dużej mierze może wpłynąć na wynik naszego postępowania.
Rafał Kufieta
Kancelaria Prawna Rafał Kufieta
